ch08-01-vectors
Değer Listelerini Vektörlerle Saklamak
İlk inceleyeceğimiz koleksiyon türü Vec, aynı zamanda vektör olarak da bilinir. Vektörler, bir veri yapısında birden fazla değeri yan yana bellek içinde saklamanıza olanak tanır. Vektörler sadece aynı tipteki değerleri saklayabilir. Metinde bir dosyadaki metin satırları veya bir alışveriş sepetindeki ürünlerin fiyatları gibi bir listeye sahip olduğunuzda yararlıdırlar.
Yeni Bir Vektör Oluşturma
Yeni bir boş vektör oluşturmak için Vec::new fonksiyonunu çağırırız; bu, Liste 8-1'de gösterilmiştir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-01/src/main.rs:here}}
Burada bir tür notasyonu eklediğimizi unutmayın. Bu vektöre herhangi bir değer eklemediğimiz için Rust, hangi tür öğeleri saklayacağımızı bilmez. Bu önemli bir noktadır. Vektörler jenerikler kullanılarak uygulanmıştır; kendi türlerinizle jenerikleri nasıl kullanacağınızı Bölüm 10'da ele alacağız. Şimdilik, standart kütüphane tarafından sağlanan Vec türünün herhangi bir türü tutabileceğini bilin. Belirli bir türü saklamak için bir vektör oluşturduğumuzda, türü açılı parantezler içinde belirtebiliriz. Liste 8-1'de, v’deki Vec'nin i32 türü öğeleri tutacağını Rust’a bildirdik.
Çoğu zaman, başlangıç değerleri ile Vec oluşturursunuz ve Rust, saklamak istediğiniz değerin türünü çıkarır, bu yüzden nadiren bu tür notasyonu yapmanız gerekmez.
Rust, verdiğiniz değerleri tutan yeni bir vektör oluşturacak olan vec! makrosunu sağlar. Liste 8-2, 1, 2 ve 3 değerlerini tutan yeni bir Vec oluşturur. Tam sayı türü i32’dir çünkü bu, üçüncü bölümdeki “Veri Türleri” bölümünde tartıştığımız varsayılan tam sayı türüdür.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-02/src/main.rs:here}}
Başlangıçta i32 değerleri verdiğimiz için Rust, v’nin türünün Vec olduğunu çıkarabilir ve tür notasyonu gerekli değildir. Şimdi bir vektörü nasıl güncelleyeceğimize bakalım.
Bir Vektörü Güncelleme
Bir vektör oluşturup ona öğeler eklemek için push metodunu kullanabiliriz; bu, Liste 8-3'te gösterilmiştir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-03/src/main.rs:here}}
Herhangi bir değişken gibi, değerini değiştirebilmek için mut anahtar kelimesi kullanılarak değiştirilebilir hale getirilmesi gerekir; bu, üçüncü bölümde tartışılmıştır. İçerideki sayılar i32 türündedir ve Rust, veriden bunu çıkarır, bu yüzden Vec açıklamasına ihtiyacımız yoktur.
Vektörlerde Öğeleri Okuma
Bir vektörde saklanan bir değeri referans almak için iki yol vardır: indeksleme veya get metodunu kullanarak. Aşağıdaki örneklerde, bu fonksiyonlardan dönen değerlerin türlerini ek açıklama ile belirtmişiz.
Liste 8-4, bir vektörde bir değere erişmenin her iki yolunu da, indeksleme sözdizimi ve get yöntemi ile göstermektedir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-04/src/main.rs:here}}
Burada birkaç detaya dikkat edin. Üçüncü öğeyi almak için 2 indeks değerini kullanıyoruz çünkü vektörler sıfırdan başlayarak numara ile indekslenir. & ve [] kullanarak, indeks değerindeki öğeye referans elde ederiz. get yöntemi ile indeks, argüman olarak geçildiğinde, Option döner ve bunu match ile kullanabiliriz.
Rust, elemanların var olduğu aralığın dışında bir indeks değeri kullanmaya çalıştığınızda, programın nasıl davranacağını seçmenizi sağlayacak şekilde bu iki yolu sağlar.
Örnek olarak, beş eleman içeren bir vektörümüz olduğunda ve ardından her bir teknikle 100 indeksindeki bir öğeye erişmeye çalıştığımızda, Liste 8-5'te gösterildiği gibi ne olacağını görelim.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-05/src/main.rs:here}}
Bu kodu çalıştırdığımızda, ilk [] metodu programın korkmasına neden olacak çünkü var olmayan bir öğeye referans vermektedir. Bu yöntem, vektörün sonunun ötesinde bir öğeye erişim girişimi varsa programınızın çökmesini istediğiniz durumlarda en iyi şekilde kullanılmalıdır.
get yöntemine vektörün dışında bir indeks verildiğinde, programı korkutmadan None döndürür.
Bu yöntem, normal koşullar altında vektörün aralığının ötesine erişme durumunun zaman zaman meydana gelebileceği durumlar için kullanılabilir. Kodunuz, Some(&element) veya None durumlarını ele almak için mantık içerecek şekilde olmalıdır; bu durumda kullanıcıdan bir sayı girmesi istenir. Eğer yanlışlıkla çok büyük bir sayı girerse ve program None değeri alırsa, mevcut vektörde kaç tane öğe olduğunu kullanıcıya bildirir ve geçerli bir değer girmesi için yeniden bir şans verebilirsiniz. Bu, programı bir yazım hatası nedeniyle çökertmekten daha kullanıcı dostu olur!
Program geçerli bir referansa sahip olduğunda, borç alma kontrolörü, bu referansın ve vektörün içeriğindeki diğer tüm referansların geçerli kalmasını sağlamak için sahiplik ve borç verme kurallarını zorlar (Bölüm 4'te ele alınmıştır). Aynı kapsamda hem değiştirilebilir hem de değiştirilemez referansların olamayacağına dair kuralı hatırlayın. Bu kural Liste 8-6'da geçerlidir; burada bir vektördeki ilk öğeye değiştirilemez bir referans tutuyoruz ve sona bir öğe eklemeye çalışıyoruz. Eğer daha sonra fonksiyonda o öğeye de referans vermeye çalışırsak bu program çalışmayacaktır.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-06/src/main.rs:here}}
Bu kodu derlemek, şu hatayı verecektir:
{{#include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-06/output.txt}}
Liste 8-6'daki kod, çalışması gereken bir şey gibi görünebilir: ilk öğeye yapılan bir referans, vektörün sonunda yapılan değişikliklerden neden etkilenmelidir? Bu hata, vektörlerin çalışma şekliyle ilgilidir: Vektörler, değerleri bellekte yan yana koydukları için, vektörün sonuna yeni bir öğe eklemek, yeterli alan yoksa eski öğeleri yeni alana kopyalamayı ve yeni bellek ayırmayı gerektirebilir. Bu durumda, ilk öğeye yapılan referans serbest bırakılmış belleğe işaret ediyor olacaktır. Borçlama kuralları, programların bu duruma düşmesini engeller.
Not:
Vectürünün uygulama detayları hakkında daha fazla bilgi için “Rustonomicon”.
Vektördeki Değerler Üzerinde İterasyon
Vektördeki her bir öğeye sırayla erişmek için, her bir öğeyi birer birer erişmek yerine, tüm öğeler üzerinden yinelemeye geçeriz. Liste 8-7, i32 değerlerinin bulunduğu bir vektördeki her öğeye değiştirilemez referanslar alarak nasıl baskı yapacağınızı göstermektedir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-07/src/main.rs:here}}
Ayrıca, bir değiştirilebilir vektörde her öğeye değiştirilebilir referanslar üzerinden geçerek tüm öğeleri değiştirebiliriz. Liste 8-8'deki for döngüsü, her öğeye 50 ekleyecektir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-08/src/main.rs:here}}
Değiştirilebilir referansın işaret ettiği değeri değiştirmek için, += operatörünü kullanmadan önce i’deki değere erişmek için * dereferans operatörünü kullanmalıyız. Dereferans operatörü hakkında daha fazla bilgi “Dereferans Operatörü ile Değere Giden İşaretçi” bölümünde görülecektir.
Bir vektör üzerinde, ister değiştirilebilir ister değiştirilebilir olsun, yineleme yapmak, borç alma kontrolörünün kurallarından dolayı güvenlidir. Liste 8-7 ve Liste 8-8'deki for döngüsü gövdesinde öğeleri ekleme veya kaldırmaya çalışırsak, Liste 8-6'daki kodda aldığımız benzer bir derleyici hata alırız. for döngüsünün referansı, vektörün tamamının aynı anda değiştirilmesini engeller.
Birden Fazla Türü Saklamak İçin Enum Kullanma
Vektörler sadece aynı türden değerleri saklayabilir. Bu bazen elverişsiz olabilir; farklı türden öğeleri saklamak için kesinlikle bir kullanım senaryosu vardır. Neyse ki, bir enum'ın varyantları aynı enum türü altında tanımlandığından, farklı türlerdeki öğeleri temsil etmek için bir tür tanımlayıp kullanabiliriz!
Örneğin, bir satırda bazı sütunların tam sayılar, bazıların float numaraları ve bazıları string içeren bir elektronik tablodan değer almak isteyelim. Farklı değer türlerini tutacak varyantları olan bir enum tanımlayabiliriz ve tüm enum varyantları aynı tür olarak kabul edilecektir: enum türü. Sonra, bu enum'u tutmak için bir vektör oluşturabiliriz ve dolayısıyla farklı türleri tutabiliriz. Bunu Liste 8-9'da gösterdik.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-09/src/main.rs:here}}
Rust, bir vektörün içindeki türlerin derleme zamanında ne olacağını bilmesi gerektiğinden, her bir öğeyi saklamak için ihtiyaç duyulan bellek miktarını tam olarak bilmelidir. Ayrıca, bu vektörde hangi türlerin olduğunuza dair kesin olmalıyız. Eğer Rust, bir vektörün herhangi bir türü tutmasına izin verseydi, türlerden biri veya daha fazlasının vektör öğeleri üzerinde gerçekleştirilen işlemlerle hata vermesi riski olacaktı. Bir enum kullanmak ve match ifadesi ile Rust, derleme zamanında her olası durumun ele alındığından emin olacaktır; bu, Bölüm 6'da tartışılmıştır.
Eğer bir programın çalışma zamanında bir vektörde saklamak için alacağı türlerin tam setini bilmiyorsanız, enum tekniği işe yaramayacaktır.
Bunun yerine, on sekizinci bölümde ele alacağımız bir trait nesnesi kullanabilirsiniz.
Artık vektörleri kullanmanın en yaygın yollarını tartıştığımıza göre, standart kütüphanenin Vec üzerine tanımladığı birçok yararlı yöntem için API belgelerini gözden geçirmeyi unutmayın. Örneğin, push'ten başka, pop yöntemi son öğeyi kaldırır ve döndürür.
Bir Vektörü Düşürmek, Öğelerini Düşürür
Herhangi bir başka struct gibi, bir vektör kapsam dışına çıkınca serbest bırakılır; bu, Liste 8-10'da gösterilmiştir.
{{#rustdoc_include ../listings/ch08-common-collections/listing-08-10/src/main.rs:here}}
Vektör düştüğünde, içindeki tüm içerikler de düşer; yani tuttuğu tam sayılar temizlenir. Borç alma kontrolörü, bir vektörün içeriğine referansların yalnızca vektör geçerli olduğunda kullanılmasını sağlar.
Şimdi bir sonraki koleksiyon türüne geçelim: String!